Yüzme, bisiklet ve koşu etaplarının peş peşe tamamlandığı triatlon, disiplinli antrenman yapısıyla dikkat çekiyor. Triatlon gibi spor aktivitelerinin, sporcuların sadece fiziksel dayanıklılığını değil, zihinsel gücünü ve stratejik becerilerini de sınadığını belirten Türkiye Triatlon Federasyonu Bilim Kurulu Üyesi ve Spor Bilimci Göksen Çınar, sanal gerçeklik testiyle yaptıkları çalışmalarda düzenli spor yapan bireylerin stresli durumları daha doğru yönettiğini belirtiyor.
Triatlon, fiziksel sınırların ötesine geçerek, zihinsel
direnç ile stratejik düşünmeyi zorunlu kılıyor. Bu yoğun spor pratiği,
sporcuların haftalık antrenman alışkanlıklarına da yansıyor. 800 triatloncunun
katıldığı 2025 Triatlet Anketi’ne göre, katılımcıların %43,9’u haftada ortalama
9 saat, %39’u ise 10-13 saat antrenman yapıyor. Sporun zihinsel dayanıklılık
performansı üzerindeki etkisine dikkat çeken Spor Bilimci Göksen Çınar, sanal
gerçeklik ortamında yürüttüğü çalışmada, düzenli spor yapan bireylerin stresli
durumlar karşısında daha hızlı ve doğru karar verebildiğini ortaya koyuyor.
Spor Bilimleri Yüksek Lisans derecesine sahip deneyimli Spor
Bilimci ve Triatlon Antrenörü Göksen Çınar, Neo Auvra bünyesinde Hoag Hastanesi
ve çeşitli nörobilim araştırma ekipleriyle işbirliği içinde, sanal gerçeklik
(VR) tabanlı nörobilişsel değerlendirme ve müdahale programlarının geliştirilmesini
yönetiyor. Bu yenilikçi sistem, triatlon gibi çok disiplinli sporların zihinsel
ve fiziksel dayanıklılık gereksinimlerini gerçek yaşam koşullarını simüle eden
VR ortamında ölçmeyi mümkün kılıyor.
Büyükşehirlerde insanların artık koşu grupları ve triatlon
takımları gibi spor kulüplerinde sosyalleştiğini dile getiren Göksen Çınar,
"Bu aktiviteler sadece fiziksel değil, zihinsel kapasiteyi de artıran bir
etki yaratıyor. Özellikle çalışan bellek dediğimiz, sporcunun o anda bilgi
işleyip hızla karar vermesini sağlayan sistem, bu tür aktivitelerle gelişiyor.
Yaptığımız VR tabanlı çalışmada da gördük ki, düzenli spor yapan bireyler
stresli ve karmaşık durumlarla çok daha iyi başa çıkabiliyor" dedi.
“Gerçek yarış
koşullarını taklit eden VR ortamında sporcu becerilerini değerlendirdik”
Çalışan belleğin, bir sporcunun yarış sırasında birçok
bilgiyi aynı anda işleyip hızlı ve doğru kararlar verebilmesini sağlayan
bilişsel bir sistem olduğunu belirten Göksen Çınar, “Örneğin, yarış esnasında
sıralamayı takip etmek, vücudun verdiği sinyalleri değerlendirmek, beslenme
planı uygulamak gibi birçok süreci eş zamanlı yönetmek gerekiyor. Bu da çalışan
belleğin ne kadar güçlü olduğu ile doğrudan ilişkili. Ne kadar gelişmişse,
sporcunun baskı altında odaklanma ve doğru karar verme yeteneği de o kadar
yüksek oluyor. Bu alandaki son çalışmamızda, klasik testlerin ötesine geçerek,
gerçek yarış koşullarını taklit eden sanal gerçeklik (VR) ortamında sporcuların
bu becerilerini değerlendirdik. Katılımcılar, sahada karşılaşabilecekleri
bilişsel yükleri içeren bir görevle test edildi. Elde ettiğimiz sonuçlar çok
netti, sporla düzenli olarak ilgilenen bireyler, stresli ve karmaşık durumlarla
başa çıkma konusunda belirgin şekilde daha başarılıydı” ifadelerini kullandı.
“Yalnızca elit
sporculara değil, gelişim çağındakilere de entegre ediyoruz”
Türkiye Triatlon Federasyonu Bilim Kurulu’nda yürüttüğü
çalışmalar kapsamında ölçüm yöntemlerini daha yaygın ve sistematik hale
getirmeyi hedeflediklerini belirten Göksen Çınar,
“VR ile yapılan testlerin en büyük avantajı, sadece kelime
ya da rakam ezberine dayalı ölçümler vermiyor. Gerçek hayattaki koşulları
taklit eden görsel ve işitsel uyarıcılarla, çoklu görevleri aynı anda içeriyor.
Böylece yalnızca belleği değil, dikkat süresi, karar verme hızı ve çevresel
farkındalık gibi performansın kritik bilişsel bileşenleri de
değerlendirilebiliyor. Bu da klasik testlerin ulaşamadığı bir derinlik
kazandırıyor. Şu anda federasyon bünyesinde yürüttüğümüz çalışmalarda bu
sistemi yalnızca elit sporculara değil, gelişim çağındaki sporculara da entegre
etmeye çalışıyoruz. Çünkü bilişsel dayanıklılığı ölçmek ve geliştirmek, artık
spor biliminin vazgeçilmez bir parçası haline gelmeli” şeklinde konuştu.
“Doğru yönlendirme
okulda, işte ve günlük yaşamda da başarı getirir”
Elit sporcu performans ölçümü konusunda güçlü bir geçmişe
sahip olan ve ileri düzey sanal gerçeklik (VR) tabanlı nörobilişsel
değerlendirme ve müdahale programlarının geliştirilmesi ile klinik uygulamasını
yürüten Göksen Çınar, konuşmasını şu sözlerle tamamladı:
“Benim için çalışan bellek, dayanıklılık ya da kuvvet gibi
geliştirilebilir ve antrenmanla güçlendirilebilir bir kapasite. Doğru şekilde
ölçülüp yönlendirildiğinde, sadece sahada değil; okulda, işte ve günlük yaşamda
da sporcunun başarısını doğrudan etkiler. Bu nedenle hem bilimsel
araştırmalarımda hem de antrenman süreçlerinde bu unsuru merkeze alıyorum.”